Vaklui van vroeger
Bij een verbouwing kom je soms mooie dingen tegen. Oude constructies, mooie tegeltjes, authentiek behang, verschillende kleuren verf over elkaar enzovoort. Dingen die je wellicht wilt behouden of die als inspiratie kunnen dienen om in stijl te renoveren. Vaak vind je ook levenstekens van vaklui die er vroeger gewerkt hebben. Metselaars, timmermannen, schilders, behangers etc. lieten nogal eens hun naam en de datum achter op hun werk. Het is leuk om zo'n persoonlijke boodschap te ontdekken achter de betimmering of onder drie lagen behang.
Op de Disselenbrink te Marle is ook één en ander aangetroffen, zie de bijgaande foto's. Als je alle jaartallen op een rijtje zet, helpt dat om de historie van het pand te reconstrueren. Bekend is dat op deze plek in ieder geval al in de 16e eeuw een boerderij stond, die toen in eigendom was van het vrouwenklooster te Diepenveen. Er zijn twee gebintliggers waarin een jaartal is gebeiteld: 1774 en 1791. Niet zeker is of deze balken origineel zijn of dat ze van elders komen en hier hergebruikt zijn bij een renovatie of uitbreiding. Andere gebinten op de deel lijken nog wat ouder.
Het dwarse voorhuis is later gebouwd, altijd werd gezegd waarschijnlijk midden 19e eeuw. Bij renovatie van een kamertje kwam een achterwandje van een voormalige bedstee tevoorschijn. Hierop heeft een schilder genaamd Jan Doll jr. sierlijk zijn naam geschreven met het jaartal 1842. Vooralsnog gaan we er dus maar vanuit dat het voorhuis rond die tijd gebouwd is. Helemaal zeker is dat trouwens niet, want waarschijnlijk is het nieuwe huis gedeeltelijk over of tegen het oude huis gebouwd. Vrij gemakkelijk kun je via internet proberen te achterhalen wie de betreffende persoon is geweest. Via google en stambomen is een Jan Doll te vinden, geboren in 1808 te Wijhe en getrouwd in 1840, van beroep huisschilder. Het ambacht zat blijkbaar in de familie want zijn vader Jannes was 'verwer' (oud-nederlandsch voor schilder).
In een andere kamer, voorheen achter de jute bespanning met daarop behang en later weggewerkt achter een gipsplaten voorzetwandje, kwamen allerlei namen tevoorschijn. In 1906 heeft er blijkbaar een grote verbouwing plaatsgevonden, want een flinke ploeg metselaars en timmerlieden hebben op 19 december de boel in orde verklaard. De dag erna, op 20 december 1906, heeft ene Westenberg behangen. Vlakbij op dezelfde muur staat een aantekening waaruit duidelijk blijkt dat in november 1939 er opnieuw is geverfd en behangen.
Een volgend teken van leven komt uit 1974. H. Perik uit Almelo heeft zijn naam geschreven achterop de schrootjes waarmee de keuken was afgetimmerd. Het keukenblok en aanrecht stamde inderdaad uit dat jaar (getuige papier met serienummer dat op de achterkant geplakt zat), en is pas recent gesloopt na dus meer dan 40 jaar trouwe dienst. De meest recente naam is H. Wonink en die is erop geschreven op 1 maart 1982. Op die datum is blijkbaar weer verbouwd. In de betreffende kamer zijn toen rondom voorzetwandjes geplaatst inclusief isolatie tegen de buitenmuren. Dezelfde aannemer (firma Wonink uit Vorchten) is nu bezig met de verbouwing van de woonkeuken op de Disselenbrink. Aktief in het bedrijf zijn nu Jan Wonink en zijn vader Gert-Jan Wonink. Navraag leert dat het Gert-Jan's broer is geweest die toen timmerman was in het bedrijf en samen met collega Berends zijn naam op de muur heeft gezet.
Het lijkt erop dat hoe langer geleden hoe meer aandacht men besteedde aan het opschrijven van naam en datum. Althans de vroegere geschriften zijn sierlijker dan de meer recente.
In het rijtje namen uit 1906 staat K. Renshoff. Hoogstwaarschijnlijk was het Klaas Renshoff, geboren te Werven in 1870. In die tijd was dat de lokale timmerman, en hij woonde dichtbij Marle aan de Werverdijk in het buurtschap Werven. Op nog veel meer timmerwerk aan en in de boerderij heeft hij zijn naam achtergelaten. Dat geldt ook voor andere boerderijen in de buurt, o.a. de Werverhof van de familie Luchtenbelt. Ergens in huis was een kozijn afgetimmerd met een plank en achterop had Klaas Renshoff zijn naam geschreven en de datum 29 januari 1895. Meer dan 30 jaar later nogmaals een aantekening, want hij schreef achterop dezelfde plank dat op 6 december 1927 het kozijn was vervangen. Blijkbaar was de plank nog goed genoeg om opnieuw te gebruiken. Ondertussen had hij ook nog gewerkt aan het dak boven het woonhuis getuige zijn naam en het jaartal 1910 op een spant. Het lijkt erop dat hij zijn hele leven getimmerd heeft op de Disselenbrink.
Een bijzonder verhaal hoort ook bij de naam van metselaar J. Dokman uit 1906. Toen Wim Jansen deze naam zag staan, dacht hij gelijk dat dat wel eens familie kon zijn van iemand uit Steenderen, die jarenlang zijn buurman was. Via internet was al snel gevonden dat dit Johannes Antonie Dokman was, geboren 1870 te Wijhe. Wim Jansen's buurman was zijn kleinzoon, Gerard Dokman. Een andere kleinzoon, Jan Dokman, heeft de foto met de namen uit 1906 opgenomen in het familie-archief. Hij kon bevestigen dat de familie Dokman honderden jaren werkzaam is geweest in de bouwwereld. Zijn vader vertelde hem vroeger dat ze regelmatig vanuit Wijhe aan de overkant van de IJssel gingen werken aan de boerderijen. Het is leuk hoe zoiets simpels als een naam achter het behang een heel verhaal tot leven kan brengen.
Ook interessant zijn de oude kranten die je nogal eens aantreft. Waarschijnlijk simpelweg als opvulmateriaal gebruikt, maar ca. 100 jaar later natuurlijk grappig om te zien en te lezen. Juist als ze vergeeld zijn en aangevreten door de muizen.
Waarschijnlijk is dit in de toekomst anders, want alles komt in digitale archieven en is vaak met een paar muisklikken te vinden. Voor de zekerheid laten we bij verbouwingswerk toch ook maar hier en daar onze namen achter. En we stoppen er ook een krant bij. Wie weet hoe lang het duurt eer ze weer tevoorschijn komen ...
Mei 2015 - Maaike van der Veen en Wim Nugteren
