Een weekje IJsselhoeven
Het is altijd weer leuk een dagje IJsselhoeven bezoek. Alleen of samen met Willemien met als bedoeling eigenaren van boerderijen te bezoeken die meer willen weten over de achtergronden van het pand. Wij proberen tijdens de rondgang wat bouwhistorische achtergronden te vertellen. Vaak gaat het pand dan meer leven voor de eigenaren-bewoners en hoor je … ach … nu zie ik het pas … o, was dat zo bedoeld … zijn onze gebinten uit die periode … dat is veel ouder dan wij dachten of wisten … we wisten niet dat ons pand zo waardevol was … etc. Maar ook: kunt u helpen? Ik moet opnieuw voegen zegt een aannemer, maar is dit nodig? Hoe herstel ik mijn deuren of kozijnen? Of: de muren scheuren, hoe komt dit en moet ik hier wat aan doen? Vaak veel vragen en namens de stichting IJsselhoeven, proberen we dan, door ter plekke te kijken, te zien of het te verrichten werk wel noodzakelijk is en zo ja hoe dit dan op de beste manier uit te voeren. De laatste tijd krijgen wij wekelijks deze verzoeken. Het is vrijwilligerswerk dus wij kunnen niet altijd op stel en sprong. Het streven is een of twee keer per maand een middag in te plannen. Er wordt geen vergoeding gevraagd, maar ondersteuning van de Stichting door middel van een donatie wordt wel op prijs gesteld. Van tijd tot tijd willen we verslag doen van zo’n ronde op de website. Mocht u ook vragen hebben meld u aan bij Willemien Hartmans.
Op dinsdagmorgen 7 april jl. heb ik een bezoek gebracht bij de familie van Laatum te Tonden en daarna samen met hem door gegaan naar Allard Heijs en Inge ten Cate in Empe.
De Krume, Voorsterweg 164 te Tonden
Een boerderij uit het begin van de vorige eeuw, een hallenhuis type. De boerderij maakt deel uit van het landgoed Erfgoedhuis Empe. De achterliggende vraag om te kijken naar de openingen in de achtergevel waar de ankers uit verwijderd waren en of dit tot een probleem zou kunnen leiden. Eerst eens gekeken naar de overkapping, gemaakt van oude delen van gebinten en een oude roede van een hooiberg. Leuk is altijd om te zien hoe creatief men was/is in het hergebruik van oude materialen. In de oude ankergaten hebben ankers gezeten die dienst deden om de achtermuur aan de gebinten te bevestigen. Maar aan de binnenzijde heeft men nadien een halfsteens muur gemetseld die deze functie heeft overgenomen. Er liggen nog enkele oude schotelankers bij de boerderij en die worden binnenkort als sier aangebracht en de gaten rondom met een passende mortel gedicht. Een leuk idee binnen was hoe de zoldering van de deel was uitgevoerd. Hier heeft men de oude slieten gehandhaafd en daaroverheen zwart plastic gelegd, met daarop isolatie. Eventueel kan men wanneer dit nodig zou zijn, hier over regels aanbrengen waarop een nieuwe vloer aangebracht kan worden. De naar binnen draaiende deeldeuren heeft men gehandhaafd en op de deel een binnen pui geplaatst zo dat er een onderschoer is ontstaan. Het voert te ver om alle details te bespreken, maar de Krume is een bijzonder interessante boerderij.
Brederie of Brederite, Brederietweg 3 te Empe
De achtergevel van deze boerderij heeft een prachtige versierde rand onder het wolfseind. Het grote deuren zijn nog origineel uit de tijd van de laatste grote verbouwing in 1840. Deze boerderij is een krukmodel, d.w.z. aan een zijde is het voorhuis opgetild. Dit is ontstaan door de landheerskamer, die gebouwd is rond 1800, aan de boerderij vast te bouwen. De boerderij is veel ouder, na zoeken worden de merktekens van de gebinten gevonden. Alles duidt er op dat deze voor 1600 vervaardigd zijn. Zelfs de gewelfde kelder stamt uit die tijd. De landheerskamer is prachtig gerestaureerd. Opvallend is een dragende moerbalk die voorzien is van een vlotmerk, heel bijzonder. De familie restaureert alles zoveel mogelijk zelf. Ze zijn nu 15 jaar bezig en hebben een knap stukje werk verricht. Naast de boerderij staat een achtkantige rosmolen die tot 1930 in gebruik is geweest. Het zou een open molen zijn geweest en de muren zouden in de oorlogstijd zijn aangebracht. Gelet op de mortel samenstelling klopt dit verhaal niet, omdat hier een zeer oude mortel van traskalk gebruikt is. De tijd om rond te kijken was veel te kort. Een boerderij om nog eens wat grondiger te onderzoeken met heel veel bijzondere kenmerken.
Vrijdag 10 april. Op een prachtige zonnige dag zijn we eerst op bezoek geweest bij de familie Gootjes-Ettema in Terwolde en daarna naar de familie Bonhof te Oene.
De Polmate, Melkleenweg te Terwolde
Het pand was tot ca. 15 jaar geleden nog in gebruik als schuur. De huidige eigenaren hebben het pand ca. 10 jaar geleden gekocht en daarna zeer fraai verbouwd en gerestaureerd. Het is een schitterend pand geworden waar de oude elementen zichtbaar zijn gehouden. Veel glas in de zijgevel en met veel kleur in de inrichting is het een heel mooi geheel geworden, waar het goed toeven is. De vraag in dit geval was te kijken naar de aanwezige telmerken in de gebinten en welke datering deze zouden hebben. De vraag was opgekomen tijdens een van de laatste excursies. De gehakte telmerken waren in sommige delen van de eikengebinten rondjes en aan de andere zijde streepjes wat aangeeft dat deze stammen uit het begin- of midden van de 16e eeuw. Maar we vonden daarnaast ook enkele vlot- en haalmerken die met een rits waren ingekrast. Concluderend: hier is sprake van hergebruik van balken die eerder uit de 15e dan uit de 16e eeuw stammen. Over duurzaamheid gesproken.
Schuurmansweg 16 te Oene
Als je aankomt denk je: een boerderij de jaren ’20 van de vorige eeuw. Maar niets is minder waar. Een boerderij met zeer oude gebinten, waar in de loop van de eeuwen de muren al eens vernieuwd zijn. Ook het dak van riet is vervangen door een pannendak en toch een boerderij in oorsprong eeuwen oud. De gebinten blijken gemaakt van eiken met bijna rondom een laag spinthout. De houtworm is gek op spinthout dus bijna rondom was een laagje van de gebinten af. Het was echt zoeken naar een merkteken. Maar gelukkig vonden we op een ligger en een staander, haalmerken terug die aangaven dat deze stammen uit de 15e – 16e eeuw. Zo zie je maar weer, altijd weer verrassend. En dan is het altijd leuk dat je zo ver in de geschiedenis terug kunt gaan. Erg indrukwekkend waren de magnifieke Belgische Blauwen (koeien), die op de deel gehuisvest waren. De schoft tot bijna aan de hilde. In de loop der eeuwen is ook de koe gegroeid en de gebouwen moesten aangepast worden aan een andere vorm van bedrijfsmatigheid.
Al met al hebben we weer veel bijzonders gezien. Tot een volgende keer,
Willemien en Wim
